Afl. 2 De verrijkende ontmoeting van Oost en West is ver-reikend.

Ida: Welkom bij de Beyond Art and Spirit I AM podcast. De podcast met Madama die Kunst en Spirit verbindt met Bewust Zijn. Vandaag spreek ik met Madama over haar Ritual Art Construction Amulet. Kraton. Wat is dat? En wat betekent het? Het is een openhartig gesprek. Veel luisterplezier, Madama! In de vorige aflevering heb je verteld over je achtergrond. Heel in het kort dat je Indisch bent. En vandaag gaan wij naar een heel bijzonder compositie kijken, een Ritual Art Construction en dat heeft als werktitel Kraton. Kan je daar iets meer over vertellen en wat dat te maken heeft met jouw achtergrond? Klik op lees meer en krijg de afbeelding ook groot!

Madama: Ja, dat is mijn hommage, in dit geval aan Ingeborg. Ingeborg is, mijn zusje, gestorven vlak voordat ik geboren ben. En zij is dus in die zin, laat ik zeggen echt mijn enige pure Indische, Javaanse herinnering. En ik heb dus dit amulet gemaakt. Want het is eigenlijk een amulet c.q. kraton een Ritual Art Construction, gemaakt als hommage aan haar, als herinnering. En waarom noem ik het een Ritual Art Construction?  We hadden al eerder gezegd, de kleuren sjamaan ik wilde eigenlijk dus niet zomaar een schilderij van haar maken. Ze was, ik geloof zoiets van zes weken oud toen ze stierf. En ik ben later aan dezelfde ziekte ook bijna gestorven. Maar doordat zij gestorven is, ben ik eigenlijk direct naar het ziekenhuis gebracht en daardoor is die extra verbinding, de extra hommage aan haar, dat zij als het ware de voorbode was van mijn komst.

Ida: Ja, en komt dat ook ergens tot uiting? Concreet in deze Ritual Art Constructie?

Madama: Ja, want als je goed kijkt is het eigenlijk een een kedeng, dus een soort bamboe huisje. Dus als je goed kijkt dan zie je daar allerlei voorwerpen. Ritual Art Construction betekent driedimensionaal er zitten dus allemaal voorwerpen. Maar die voorwerpen zijn ook niet bedoeld als surrealistisch, dus als een soort gimmick maar het gebruik van bepaalde voorwerpen in een hele andere context. Het zijn eigenlijk allemaal voorwerpen die verwijzen naar, in dit geval Indië. Zoals ik het dan noem, nog vanuit die tijd. En er zit ook de vermenging in van het feit dat er dus zoiets is als bijvoorbeeld een chocolade doosje van de Tjoklat. Nou, dat is typisch zoiets wat wij in Nederland dan kregen. Maar als baby'tje op de boot meegenomen naar Nederland, wat weet je in godsnaam van Indië? En op dat moment is zo'n chocolade doosje, wat dus in feite natuurlijk bijna koloniale uitstraling heeft, zoals we het nu zouden zeggen. Want we kijken natuurlijk nu heel anders daarnaar. Maar wat voor mij als kind een soort droom was. En je ziet er ook prachtige danseresjes op met hun verhalen en élégance die je dus eigenlijk ook helemaal niet meer zag in Nederland. Althans niet in de omgeving waarin ik was. En daarom wilde ik ook danseres worden.  Vroeger. En je ziet dus dat ik in die Ritual Art Construction eigenlijk een soort dubbele boodschap heb van nou ja, Er zit ook een soort mandje waarin een Javaans poppetje zit wat tegelijk zij is voor mij, maar wat ook weer typisch zo'n voorwerp is wat jij dus kreeg in je jeugd en ook weer een soort droombeeld. En dat heb ik daar toen verweven met mijn hommage aan Ingeborg in de vorm van dat kaartenhuisje. Maar tegelijk kun je zeggen het is ook eigenlijk een soort graf. Je ziet er bovenop ook wajang, van die zilveren wajang lepels en bladgoud en slingers. Dus allemaal die dubbelheid van ja herinnering die je eigenlijk ook niet echt weet wat het is. En tegelijkertijd is het zo echt Javaans.

Ida: Ja, ik zie trouwens ook bijvoorbeeld schelpen volgens mij en koraal. Heeft dat nog een specifieke betekenis, want dat is verwerkt in verschillende hoeken van deze rechthoekige grote amulet.

Madama: Ja, het zijn dus echt schelpen die ik ook heb gekregen. Het is zowel ook van mijn familie uit Nieuw-Guinea toen. Het zijn typisch schelpen, dat ook. Als je die inderdaad aan je oor hoort, dan hoor je de zee. Dus dat vond ik heel symbolisch om die aan de hoeken te doen. Aan de bovenkant en aan de onderkant heb ik dus een prachtige rode koraal die uit Bali komt en een aan de andere kant is dus een stukje lavasteen uit Java eigenlijk. Ja nogmaals dat sjamanistische erin dat de voorwerpen die erin zijn eigenlijk de kracht die jij hebt meegenomen of die je hebt herinnerd of wat je wil opwekken door die Ritual Art Construction dat je dat gevoel wil geven alsof je er bent, zoals je ook vroeger wel eens had met kijkdozen. Dat maakte ik vroeger van die kijkdozen. En dan? Dan had je zo'n klein gaatje en dan had je dat helemaal. Prachtige kijkdoos, Allerlei voorwerpjes en dingetjes gemaakt, dus het brengt jou als het ware in de verbeelding. Nogmaals in de verbeelding die ik erin heb gebracht. Omdat het dus een hommage is aan mijn gestorven zusje, aan de andere kant ook een concreet iets. Zij is nog steeds als het ware in Java zou je kunnen zeggen. De Javaanse ziel en mijn Nederlandse opvoeding. Een vertaling daarin van wat heb ik daarmee gedaan toen? En dat probeer ik dan weer over te brengen. En ik ben natuurlijk heel erg bewust dat ja, wij in deze tijd en ook als kunstenaar en als Nederlander Europeaan, wij heel anders kijken naar die dingen. Maar als je daar echt de beleving meeneemt dan zie je dat ook in de kristallen die ik erin heb gedaan en een prachtige sodaliet, dus dat staat ook voor kracht. En ook het kleine poppetje is helemaal omringd met kristalletjes en bloedkoraal natuurlijk de bloed verbinding en de lapis lazuli en ook een herinnering aan mijn moeder zit erin.

Ida: Ja, want ik zit daar eigenlijk al even naar te kijken. Heel grappig. Ik zie een geborduurd iets en ja, jij kan mij vast vertellen waar dat van afkomstig is en wat dat voor jou betekent.

Madama: Nou ja, daarom dacht ik al van ja het is toch het kind van mijn moeder natuurlijk. En hoewel er eigenlijk nooit over gesproken werd, ik had ook zelf eigenlijk altijd wel iets heel dieps met Ingeborg. Terwijl ja, voor mijn moeder was het eigenlijk een hele nare gebeurtenis, maar die ze ook wel weer, nou ja, had losgelaten. Ik hoorde haar daar nooit verder over. Tegelijkertijd denk ik, toen ik toen mijn moeder zwanger was van mij, dat ze wel heel erg dacht oh jee, als ze ook maar niet doodgaat. En de thematiek van dood en leven is inderdaad wel heel actueel. Je wil als embryo geboren worden, als baby, je wil gaan leven. En het eerste wat je moeder eigenlijk continu dacht is, als ze maar niet doodgaat. Dit is weer die dubbelheid van het is een geborduurd dekschild van een spiegel. Zij hield veel van borduren en dat heb ik er dus bij gedaan. In een ander werk dat ik later heb gemaakt heb ik ook een ander stuk nog verwerkt. Dus het is ook weer spiegel dubbelheid, herinnering en, ook wel de erfenis die ik heb meegekregen van ik wil leven, maar tegelijk moet ik de dood overwinnen. En dat vind ik ook typisch die sjamaan in mij weer, die dus de kunst heeft gebruikt als kunst van zelfrealisatie. Daar kunnen we straks verder op doorgaan. Want als je nog even naar het midden kijkt boven het mandje waar Ingeborg in zit, het is ook zo'n gewoon bamboe mandje wat je tegenwoordig krijgt als je rijst koopt of een Indisch gerecht bij de supermarkt en dat heb ik ook weer gebruikt als een bedje voor haar. Het is ook weer het gebruik maken van hele dagelijkse voorwerpen tot een ritueel iets. Dat hoort ook wel in feite bij de vrijheid van de kunst, maar ook bij de bezieling brengen in alles wat je gebruikt. En daarboven zie je dan ook twee luciferdoosjes met wit licht. Want het staat voor mij ook voor dat. Nou ja, de dood is voor mij niet iets wat ik zou zeggen, echt dood is. Ingeborg leeft voor mij gewoon. Het is een ziel. Dus dat witte licht dat heb ik boven haar gedaan en die lucifersdoosjes, daar staat op Kraton en dat is inderdaad ook de werktitel van dit amulet. Omdat Kraton, dat is natuurlijk ook een soort magisch begrip van het Javaanse hof waar dus zowel de muziek, maar ook de politiek en waar ook de poëzie en de dans en dus het spirituele en het materiële, het aardse en het bovenaardse een eenheid nog was. Ik ga nu niet allemaal in op hiërarchieën en hoe dat allemaal precies politiek zat. Het gaat mij om het concept en dat ben ik ook zelf. Dat is voor mij heel belangrijk. Wezen en leven verweven. Dat dat concept waarin alles eigenlijk één is.

Ida: Ja, dat valt me inderdaad op. Ook omdat je al eerder zei van hoe belangrijk het voor jou is dat kunst een energetisch perspectief heeft in plaats van alleen esthetisch. En als je nu als toeschouwer naar dit werk kijkt, wat is dan eigenlijk jouw intentie? Wat zou je willen oproepen? Of is dat iets wat eigenlijk totaal niet meespeelt? Ik ben heel benieuwd hoe dat zit, hoe je dat ziet.

Madama: Nou ja, ik vind kunst is sowieso een vrij gebied en iedereen zal er inzien wat hij of zij ziet, want alles is visie. En niemand heeft eigenlijk dezelfde visie. Je kunt alleen de energie die jij erin hebt gestopt, die komt er wel uit. En je kunt het voelen. Mensen kunnen het voelen. En mensen kunnen ook hun eigen verhaal maken vanuit hun Indische achtergrond of juist vanuit een Nederlandse achtergrond, Europese achtergrond. Of wat voor achtergrond dan ook. En iedereen mag erin zien wat hij of zij wil. Maar het belangrijkste is wel, vind ik als kunstenaar dat ik alles heb gegeven wat ik heb te geven en ook wat ik heb te zeggen. Dus mijn visie en dat is eigenlijk de tekst wat op de achterkant staat. 'In Memoriam Witness and Grace, the Temple, Dance of Invisible Life, Death and Rebirth'. Dus met andere woorden dat het heel belangrijk is dat de dood en de wedergeboorte en het leven één grote cyclus is. Ik schilder ook heel vaak de achterkant van iets. Dat is weer een ander onderwerp wat we kunnen bespreken later. Dat is de twee kanten van een werk in dit geval dan deze prachtige Ritual Art Construction op board. Zo ook met doeken en dat heeft weer te maken met voorkant en achterkant. Life and Rebirth recto verso, binnen buiten verhaal. Voor mij is er geen verschil tussen binnen en buiten. Nou ja, natuurlijk wel. Je weet wat ik bedoel, maar in de zin van ik probeer een harmonie te brengen met mijn wezen en het uitdrukken van dat wezen. En dat vind ik de kunst van zelfrealisatie, oftewel Modern Sacred Art from the Heart.

Ida: Ja, daar heb je het vorige keer ook al even kort over gehad, maar ik wil nog even terugkomen op dat begrip Ritual Art Construction. Is dat iets wat je al heel lang doet of is dat van meer recente datum? En wat wil je daarmee? Want heb je daar ook meer werk in gemaakt? Het is een heel aparte aanpak, zou je kunnen zeggen. Dat is een hele aparte manier van dingen verwerken, daar gaat het eigenlijk over. Maar ja, vertel daar toch nog even iets meer over.

Madama: Ja, het is eigenlijk begonnen met dat jij als schilder dan heb je een doek, potlood op papier, maar laten we even uitgaan van een doek en verf. En natuurlijk kan je daar allerlei dimensies in uitdrukken en perspectieven en noem het op. Maar eigenlijk wat mij in de loop der tijd dat ik schilder steeds meer bezighield en dat een van de aspecten is dat ik dus mijn schilderijen ging spelen. Het is de energie die erin zit, dat heb ik geprobeerd ook weer terug te halen in de vorm van de pianomuziek en dat is natuurlijk ook een heel eigen leven gaan leiden. Dus ik, ja mijn pianomuziek zijn eigenlijk klank schilderijen en de beelden zijn natuurlijk beeld. En dan heb je nog de tekst erbij is het denkbeeld. Dus het is ook een soort drie eenheid. En altijd probeer ik dus een dimensie toe te voegen. Het denkbeeld kleurbeeld, klankbeeld wordt samen een heel beeld. Nou en dat heel beeld gevoel, dat kreeg ik heel erg op het moment dat ik er objecten bij ging doen. Nou dat was zowel op de kracht cirkels. Dat wordt ook een heel ander onderwerp nog waar we het over kunnen hebben. De kracht cirkels die ik heel veel heb gemaakt. Daar begon ik allerlei voorwerpjes op te doen en ook op een soort icoontjes. Wat ik toen ben gaan maken in ik zeg maar wat het jaar 2000 of nog eerder. En op een gegeven moment werd het niet alleen maar zoiets van oké, dat doe ik eens een keer. Het werd gewoon een tweede natuur. Ja, net als verf eigenlijk. Ik ben daar even vrij in als dat ik iets zou schilderen met verf. Het is eigenlijk substantieel, net als verf.  En ik merkte ook steeds vrijer te worden in het gebruik van steentjes die ik vond. Het zijn altijd voorwerpen die ik gebruik in een bepaald thema, dus het thema is altijd belangrijkste voor het materiaal wat ik gebruik. En het is ook heel vaak met een enorme hoop betekenis waarvan een ander zal zeggen, nou dat is gewoon een onderzettertje hè? Want dat zie je dus ook bijvoorbeeld in de Hommage, dat amulet daar zie je dus van die onderzettertjes, die je gebruikt. Ja dat is waar. En daar is een luciferdoosje, dus dat is ook waar hé.   Maar de intentie? Het is natuurlijk niet zomaar een luciferdoosje. Er staat Kraton op en het is dan ook heel mooi met die lucifers. Ze waren uitgerekend natuurlijk, dat witte licht, vuur, licht dus het is natuurlijk allemaal heel dubbel. Je zou kunnen zeggen ook wel Indische mystiek, Javaanse mystiek en dus met andere woorden.  De voorwerpen zijn aan de ene kant soms hele simpele dingen en aan de andere kant ook weer niet. Soms zijn het wat echte edelsteentjes en hele aparte dingen die ik heb geërfd. Of nou ja, van alles en nog wat. Madonna's, noem het op en glitter en van alles komt erbij. Allemaal om uit te drukken de visie, want dat is voor mij het allerbelangrijkste. Het scheppen uit innerlijke noodzaak en de vorm volgt daaruit. Dat is het principe ook van Kandinsky.

Ida: Ja, want wat mij inderdaad opvalt is dat als je daar zo voor de eerste keer naar kijkt, ja, dan zie je eigenlijk een enorme veelheid aan dingen, om het maar zo te zeggen. Maar als je langer kijkt dan kan iedereen eigenlijk zijn eigen verhaal erin leggen. En dat vind ik heel bijzonder. Want je wil aan de ene kant die energie doorgeven en aan de andere kant zeg je ook het is een vrij medium, kunst en ieder kan zijn eigen verhaal erin leggen. Ieder kan zijn eigen beeld erbij vormen. Klopt dat?

Madama: Ja, en dat dat vind ik ook wel weer leuk.  Het heet ook niet voor niets beeldende taal. Het is een beeldtaal. De kunst is een beeldtaal waarin jij door middel van associaties door middel van intuïties, de kleuren kunnen tot je spreken. De manier waarop het bij elkaar is gebracht. Ik vind dat het heel erg uitdaagt, soms zelfs meer dan bij wijze van spreken een geschilderd schilderij. Omdat het driedimensionale effect, net als een beeldhouwwerk je prikkelt eigenlijk op heel veel zintuigen. En dat vind ik ook wel het mooie van de vrijheid die in de kunst is, dat je eigenlijk alles, maar dan ook alles mag gebruiken om je inhoud, om dat wat jij wil zeggen, zelfs al wil je niets zeggen. Je hebt natuurlijk ook houten sculpturen en ijzeren sculpturen. Die willen helemaal niks zeggen en dan moet je ook vooral geen titel. Nou ja, oké, ik kom ook een beetje uit die traditie. Nou, dat heb ik natuurlijk helemaal overstegen. Voor mij is toch wel inhoud mijn motief. Aan de andere kant vrijheid is de meester.

Ida: Ja en als ik zo dus als toeschouwer nu hier langer zit, dan merk ik dat eigenlijk voor mij het allerbelangrijkste is dat je mensen aanzet om op een andere manier te kijken. Dingen zijn niet wat ze lijken te zijn, om het maar even zo te zeggen. Oké. Het is een een doosje van een chocolade blikje, maar er zit een verhaal achter, dus het is niet zo eendimensionaal. Je probeert eigenlijk een meer dimensionale werkelijkheid in een vorm te gieten, als ik dat zo kort mag zeggen.

Madama: Ja, dat is wel een mooi voorbeeld. Nogmaals Tjoklat. Nou ja, ik denk dat heel veel mensen wel het begrip Tjoklat chocola kennen. Daar kan je dus zoveel over zeggen. En ik zei net, in deze tijd, dat was niet bij ons toen, dat hele koloniale gebeuren wat natuurlijk zo ontzettend ontwikkeld is de laatste tijd van de waanzin van alles. En ja, je kan daar dus van alles over zeggen, Met aan de ene kant nostalgie en aan de andere kant, kan je bij wijze van spreken denken God, God, wat een ellendige tijd was dat toch. Wat waren we toch een onderdrukkers. En dat vind ik allemaal goed hè? Kijk, zilveren lepeltjes, die wajang lepeltjes ook. Ja, voor mij betekenen ze heel veel. En ook zelfs, nou ja, het spel, het wajang poppen en noem het op. En aan de andere kant, ja, het is ook een soort souvenir van een tijd en dat vind ik op zich al interessant. De tijd die voorbijgaat in dit geval dan de tempo doeloe. Maar alle tijd is relatief en ook het concept wat je hebt over iets wat nu is en dat wat vroeger was en ook weer misschien wat jij nu hebt doorgegeven door middel van dit werk hè. Het is ook een synthese. Dat vind ik ook heel erg belangrijk bij compositie dat je heel veel energieën bij elkaar brengt. Het is net als het symbool. Het symbolon betekent ook een samenvoeging van allerlei begrippen in een heel simpel iets, in een samenballing. Nou en dat is eigenlijk voor mij een Ritual Art Construction, dat ik allerlei invalshoeken heb gebruikt om de samenballing, van in dit geval dus de amulet dat voorbij gaat aan leven en dood en wedergeboorte, maar ook de integratie van de transculturele werkelijkheid die je bent en die natuurlijk ook op dit moment heel actueel is. Steeds meer mensen worden zich bewust dat we in een transculturele samenleving leven en dat we met elkaar moeten leven. Nou, dat zit er allemaal in.

Ida: Ja, ik denk dat we het langzamerhand kunnen gaan afronden. Mensen kunnen ook dit werk zien. Het staat op de website, staat bij de blogs. De website www.madama.nl Maar het is echt een schitterend werk. En ja, een heel dierbaar amulet zoals je zegt. Hommage aan, niet alleen aan jouw overleden zusje, maar ook eigenlijk aan een bepaalde sfeer die je hebt willen uitdrukken. Dank je wel.

Madama: Niets te danken en niet alleen wilde uitdrukken. Even als laatste, wat ik zo mooi vind is, het is tastbaar geworden. Dat vind ik zo mooi dat het dus een herinnering is. En tegelijk is het een object en de relatie object subject, daar kunnen we ook al natuurlijk eindeloos over praten, maar men wordt steeds meer bewust dat door aan iets aandacht te besteden het bestaat.